Kaahéngan Batu Tulis di Desa Jabranti

Moal aya nu nyangka, yén disalah sahiji tempat nu merenahna masih di tatar Kabupaten Kuningan mibanda warisan wangatua zaman purbakala, nyaéta ‘Batu Tulis’, malahan ahéngna, numutkeun ahli arkeolog éta batu téh mangrupakeun patapakan dua mangsa sakaligus, mangsa prasejarah jeung mangsa sejarah.

Patempatan teges ayana sapasang batu tulis nu ngadeg ajeg di tonggong Gunung Pojoktilu, dina kaluhuran 1.300 meter, nu ayeuna leuwih kasohor disebut Situs Naga Jabranti, nyaéta sabudereun Dusun Banjaran, Desa Jabranti, Kacamatan Karangkancana, Kabupaten Kuningan.  

Batu batu kasebut nonggérak di alam bebas, ngakibatkeun aya dina kaayaan rentan, balukar ngagebrétna ci hujan jeung hanteman angin. Komo deui wewengkon eta ogé mangrupakeun wilyah nu rawan ku bahaya longsor.

 Sabenerna sabagian masyarakat satempat, utamana nu sok ngala suluh, atawa paninggaran geus tilu puluh taun apal ka éta menhir (batu tegak), sakaligus ngalandih batu tulis, lantaran aya guratan-guratan dina wujud batu nu kiwari geus lumutan. Gan hanjakal teu sabaraha maliré, sabab jalur jalanna nu kawilang sulit diliwatan.

Nepikeun dina hiji mangsa, nyaéta awal februari 2013 Masyarakat Arkeologi Indonesia (MARI) dibarengan salah saurang dosen Geografi Universitas Indonesia, Taqyuddin, kagerakeun haté pikeun ngayakeun panalungtikan jeung panalitian ka eta patempatan.

Katua Umum MARI nu sakaligus ahli arkeologi ti Fakultas Ilmu Budaya (FIB) Universitas Indonesia, Ali Akbar kedal lisan, yén panalitian ka “Batu Tulis” mangrupakeun kawajiban nu ngadesek pikeun dilakukeun.

“Ka batu nu ngabogaan ukuran jangkung 160 cm, lebar 80 cm, kalayan puteran panglebarna 180 cm, anggang dua batu nyaéta 153 cm, tur nyusun dina kaayaan ajeg pahareup-hareup ieu kungsi aya nu naliti, hanjakal teu diteruskeun. Jadi mangrupakeun kawajiban kuring saréngréngan pikeun nganggeuskeun hanca iéu,” ceuk Ali.

Dijéntrékeun Ali, kaunikan éta “Batu Tulis” mibanda dua mangsa di alam purbakala, batu ngandung arti paninggalan tradisi Megalitikum (batu gedé) dina mangsa prasejarah, sedengkeun gambarna ngembréhkeun relief nu aya di alam sajarah klasik.

“Ningali tina gambar-gambarna, relief ieu totondén nu mangrupakeun hiji carita. Kuring ngaduga, ieu batu geus aya ti zaman prasejarah, terus dipaké deui ku manusa pikeun ngagambarkeun carita waktu ganti mangsa ti zaman prasejarah ka zaman sejarah,” carita Ali.

Ali ngagambarkeun, menhir batu tulis Jabranti sawatara ieu mibanda pahatan di luhureun ka tilu sisi atawa widang batu, kalayan katingali sababaraha wujud/motif sarupa sato jeung antropomorfik (anthropomorphic: pamanusaan atawa atribusi kana bentuk/karakter manusia).

Diantarana, oray naga, nu lengkep sirah, awak, sisit, buntut. Sungut siga buhaya, hulu siga manuk, tulalé gajah, jeung manusa nu pofilna nyanggigir bari keur nyekel pakarang sarupa parang.

Salian bentuk-bentuk kasebut, aya oge sasabaraha turihan mangrupa bentuk geometris nu masih sulit diartikeun, “Panalitian nu leuwih tohaga tangtuna didieu diperlukeun pisan,” ceuk Ali, bari negeskeun yén MARI boga paniatan neruskeun panalitian kahareupna pikeun maca jeung ngartikeun unggal guratan dina gambar kasebut. (Yud’s/sumber- Gloria Samantha/NatGeo Indonesia)